فراتر رفتن از یالوم (بخش 9) – تاویستاک

همان‌گونه که در مقدمۀ این یادداشت‌ها گفته شد، این مجموعه متشکل از یادداشت‌های کوتاهی است که به معرفی برخی از رویکردهای متفاوتی می‌پردازد که می‌توان در گروه‌درمانی از آنها بهره برد. البته این توضیحات بسیار مختصر بوده و صرفاً برای آشنایی مخاطب با کلیات هر رویکرد نوشته شده است تا خواننده بتواند با پیدا کردن علاقمندی یا کنجکاوی خود، به مطالعۀ بیشتر در زمینۀ مورد علاقه‌اش بپردازد.

گروه‌درمانی تاویستاک امروزه تنها در حوزۀ گروه‌درمانی به‌کار نمی‌رود، بلکه در نظام‌های سازمانی به‌کار گرفته می‌شود و محبوبیت فراوانی در خارج از ایالات متحده دارد. ما به‌شدت وام‌دار منشا و آموزه‌های تاویستاک هستیم، زیرا دانش و بینش‌مان را دربارۀ الگوهای روان‌پویشی ناخودآگاه گروه‌ها و نقش‌های اتخاذ‌شده توسط افراد بسیار گسترش داده و مناسبات گروه به‌مثابه یک کل را برجسته ساخته است (بیون، ۱۹۶۱؛ ازریل، ۱۹۵۰).

در این درمان، فقط بر تفسیرهای اینجا و اکنون تأکید می‌شود و به‌جای صحبت مستقیم با اعضا، گروه به‌مثابه یک کل مخاطب قرار داده می‌شود. بر الگوهای ناخودآگاه گروه نیز تأکید می‌شود (اغلب باعث می‌شود افراد رهبر را فردی گوشه‌گیر و جدای از گروه ادراک کنند).

در گروه‌درمانی تاویستاک، همچنین بر سه نوع تفسیر تأکید می‌شود: (۱) گروه مشغول صحبت دربارۀ چه چیزی است؟ (رابطۀ مورد نیاز)؛ (۲) چه چیزی آنها را قادر می‌سازد از چیز دیگری – خشم، وابستگی، درماندگی – اجتناب کنند؟ (رابطۀ اجتناب‌شده)؛ و (۳) از چه چیزی می‌ترسند که فکر می‌کنند ممکن است در صورت پرداختن به حالت اجتناب‌شده رخ دهد؟ (رابطۀ فاجعه‌آمیز)

در درمان تاویستاک، رهبر گروه تنها بر تفسیرهای اینجا و اکنون متمرکز می‌شود و به‌جای صحبت مستقیم با اعضا گروه به‌مثابه یک کل را مخاطب قرار می‌دهد و در مورد الگوی ناخودآگاه احتمالی گروه نظر می‌‌دهد. این موضوع باعث تجربۀ گروهی به‌شدت هیجانی و چالش‌برانگیزی می‌شود. مداخلات گروه به‌مثابه یک کل در واقع مداخلاتی هستند که طی آنها گروه هدف پرسش‌گری و کندوکاو قرار می‌گیرد و چنین فرض می‌شود که گروه زندگی مجزایی از اعضا دارد. رفتار عضوی از گروه در داخل گروه احتمالاً نشان‌دهندۀ آرزوی خود گروه است. وقتی اعضای گروه نقش‌هایی را اتخاذ می‌کنند (مثلاً نقش مراقب،‌ عضو ساکت، سپر بلا)، نظریۀ تاویستاک به دنبال درک روشی است که طی آن اعضای گروه احتمالاً از طریق مکانیسم مکشِ نقش به سمت اتخاذ نقشی مورد نیاز سوق داده شده یا ناخواسته هدایت شده‌اند. مفروضه‌های گروهیِ پایه مراحلی از گروه هستند که می‌توان آنها را به‌عنوان مقاومت در برابر شرکت در کار فرآیند گروه توصیف کرد.

برخی از مفروضه‌های گروهی پایه در درمان تاویستاک عبارتند از:

• وابستگی- تلاش برای یافتن رهبر یا عضوی که بتواند گروه را هدایت یا «درمان» کند.
• ستیز/گریز- ستیز عبارت است از معطوف کردن پرخاشگری به یک عضو یا تبدیل او به سپر بلا و گریز عبارت است از صحبت دربارۀ مطالب بی‌ربط و تمرکز بر گذشته به‌جای حال و تشویق به صحبت کردن دربارۀ موضوعات سطحی.
• جفت شدن- گروه ایجاد پیوند بین دو عضو را نظاره می‌کند و موفقیت گروه را به رابطۀ آنها پیوند می‌زند.
• یگانگی- اجتناب از متمایز کردن خود از سایرین در اتاق درمان به‌عنوان روشی برای کاهش اضطراب مرتبط با خشم و صمیمیت.
• یکی بودن- اعضای گروه هرگونه شباهت یا تجربۀ مشترک بین‌شان را انکار می‌کنند.

قسمت‌های دیگر:

دلبستگی و گروه‌درمانی مبتنی بر ذهنی‌سازی

گروه‌درمانی گشتالتی

درمان سیستم‌محور

روابط ابژه

گروه‌درمانی یونگی

سایکودراما

تحلیل رفتار متقابل و درمان تصمیم‌گیری مجدد

درمان تحلیلی مدرن

گروه‌درمانی لکانی

منابع

Bion, W. R. (1961). Experiences in Groups and Other Papers. London: Tavistock Publication.

Ezriel, H. (1950). A psycho-analytic approach to the treatment of patients in groups. Journal of Mental Science, 96, 774–779. https://doi.org/10.1192/bjp.96.404.774