گروه‌درمانی روان‌آموزشی در مقابل گروه‌درمانی فرآیندمحور

انواع بسیار زیادی از گروه‌های درمانی وجود دارد؛ اما بیشتر گروه‎های درمانی را می‌توان در دو رویکرد عمده دسته‌بندی کرد. این رویکردها گروه‌درمانی روان‌آموزشی و گروه‌درمانی فرآیندمحور نامیده می‌شوند.

• گروه‌های روان‌آموزشی اطلاعاتی را دربارۀ مسائل خاص در اختیار اعضا قرار می‌دهند. این گروه‌ها همچنین ممکن است مهارت‌های کنار آمدن با موقعیت‌ها و مشکلات مختلف را به اعضا بیاموزند. رهبری این گروه‌ها را درمانگری باصلاحیت بر عهده دارد که جلسات را هدایت کرده و اهداف آنها را تعیین می‌کند. در اینجا پیوند میان اعضا اهمیت کمتری دارد و درمانگر و دستورالعمل‌های او است که بیشترین مسائل مطرح‌شده در جلسه را رقم می‌زند. در این شکل از گروه‌درمانی، درمانگر نقش یک معلم را بر عهده دارد.
• گروه‌های فرآیندمحور بر تجربۀ گروهی متمرکز هستند. با وجودی که درمانگر هدایت‌کنندۀ گفتگوی گروهی است، بیشتر نقش تسهیلگری را برعهده دارد تا آموزش. درمانگر مراقب است که به مرکز توجه تبدیل نشود. اعضای گروه با مشارکت در گفتگوها یا فعالیت‌های گروهی گروه را پیش می‌برند. مشارکت در این دست فعالیت‌ها می‌تواند به ایجاد حس تعلق و بالا بردن اعتماد به نفس بینجامد. در گروه‌درمانی فرآیندمحور، گروه مسئول جلسات است، نه شخص درمانگر.

بعضی افراد مایلند مهارت‌هایی همچون فرزندپروری یا مدیریت خشم یا استرس را به دست آورند. این افراد اغلب به سراغ گروه‌های روان‌آموزشی می‌روند. برخی دیگر به دنبال رشد شخصی برای کنار آمدن با گذارهای مهم زندگی هستند. این افراد منفعت بیشتری از گروه‌های فرآیندمحور می‌برند.

نمونه

شاید تصوری که بیشتر ما پیش از شرکت در گروه‌های درمانی داریم، بیشتر با گروه‌های روان‌آموزشی مطابقت داشته باشد؛ اکثر ما انتظار داریم به جلسه وارد شویم و با دستی پُر از «جواب» آنجا را ترک کنیم. شاید به همین دلیل است که بسیار دیده می‌شود اعضا در گروه‌ها، گروه را «کلاس» می‌خوانند.

ویلفرد بیون روانکاو یکی از مبدعان گروه‌های تحلیلی بود که در دستۀ گروه‌های فرآیندمحور قرار می‌گیرند. او در شرحی که از یکی از گروه‌های درمانی خود در کتاب تجربه در گروه ارائه می‌دهد، چالش میان انتظار اعضا از گروه (دریافت رهنمود از جانب درمانگر) و شکل فرآیندمحور گروه‌های خودش را تصویر کرده است. بیون از گروهی می‌گوید که در سال 1948 به درخواست کمیتۀ حرفه‌ای کلینیک تاویستاک برگزار کرد. او از همان ابتدا با تصور کمیتۀ تاویستاک از اینکه او گروه‌درمانگری با سابقۀ «ادارۀ» گروه‌ است در چالش است. از نظر بیون او «مسئولیت ادارۀ» گروه را برعهده ندارد و خود را صرفاً عضوی از گروه می‌داند. شرح بیون از جلسۀ اول گروه نیز به اعتراض و انتظار اعضا از او برای شروع بحث، ارائۀ توضیح یا دستورالعمل و «ادارۀ» گروه و امتناع بیون از پذیرفتن نقشی فراتر از یکی از اعضا که با فرآیند گروه همراه می‌شود می‌پردازد؛ گفتگویی که در ادامه مسیر درمانی و تغییرات اعضا را رقم می‌زند.

گروه‌های هم‌کاوان

گروه‌هایی که در مجموعۀ گروه‌درمانی تحلیلی هم‌کاوان برگزار می‌شود، از نوع گروه‌های تحلیلی است که گروه‌هایی فرآیندمحور هستند. قدرت گروه‌های فرآیندمحور در فراهم آوردن فرصتی منحصربه‌فرد برای دریافت زوایای دید چندگانه، حمایت، تشویق و بازخورد از دیگران در محیطی امن و محرمانه است. همین تعاملات میان‌فردی آگاهی اعضا را از خودشان افزایش می‌دهد و به آنها کمک می‌کند شیوۀ برقراری ارتباط خود را با دیگران ببینند.

در گروه‌های فرآیندمحور دستورالعمل یا رهنمودی وجود ندارد و هر جلسه موضوع مشخصی ندارد. اعضا می‌توانند آزادانه مسائلی را که مهم تلقی می‌کنند با خود به گروه آورند و تمرکز اصلی درمان در گروه تعامل میان اعضا است. اعضا تشویق می‌شوند حمایت یا بازخورد خود را در اختیار دیگران قرار دهند و دربارۀ واکنش‌ها و پاسخ‌هایی که اعضای دیگر در آنها برمی‌انگیزد تأمل کنند.

برای شرکت در گروه‌های هم‌کاوان به ما پیام دهید:

09378845507

09389673072